අන්තර්ජාල සොරකම් හඳුනාගනිමු... වැළකෙමු! (Prevent identity theft)

ඉ-තැපැල් හරහා සිදුකරන සොරකම් හඳුනාගනිමු... වැළකෙමු!

සයිබර් අවකාශයේ අපරාධකරුවන් ඔබේ පෞද්ගලික තොරතුරු  සොරකම් කිරීම සඳහා විවිධ ප්‍රයෝග භාවිතා කරනවා. සමහර දේවල් අපි අවධානයෙන් හිටියොත් වළක්වාගන්න පුලුවන්.  ඉ-තැපැල් භාවිතයෙන් සිදුකරන ඒවගේ ප්‍රයෝග හඳුනාගන්න සහ එවා වලින් වැලකෙන්න ඉඟි කීපයක් මේ ලිපියෙන් බලමු!

http://www.youtube.com/watch?v=3vcLyvoKYZc&feature=player_embedded

01.  ඔබ නොදන්න කෙනෙක් ගෙන් ලැබෙන සැකකටයුතු ඉ-තැපැල් ලිපියක් නැත්නම් චැට් එකක් /instant message  එකක් එහෙමත් නැත්නම් වෙබ් අඩවියක පිටුවක් මගින් ඔබගේ ඉ-තැපැල් ගිණුමේ මුරපදය(password) හෝ ඔබගේ බැංකු/මුදල් පිළිබඳ තොරතුරු ලබාදෙන ලෙස ඇහුවොත් ඒවා ලබා නොදෙන්න!

එවන් විටක පහත සඳහන් තොරතුරු ඔබෙන් ලබා ගන්නවා නම් සැළකිළිමත්වෙන්න.

a.       පරිශීලක නාම

b.      මුරපද

c.       සමාජ ආරක්‍ෂක අංක

d.      PINs (Personal Identification Numbers)  

e.       බැංකු ගිණුම් සම්පූර්ණ අංක

f.       බැංකුණය කාඩ්පත් රහස් අංක/ගිණුම් අංක

g.       ඔබේ මවගේ (විවාහවිමට) පෙර නම

h.      ඔබේ උපන්දිනය

• ඔබට සැකසහිත මෙවැනි ඉ-මේල් හරහා ලබාදෙන යොමු(link) වල ඇති දත්ත ආකෘති පත්‍ර (form) පිරවීමෙන් වළකින්න. ඔබ එහි ඇති “submit” බොත්තම එබීමට පෙර දත්ත පුරවන අවස්ථාවේදී වුවත් ඔබේ තොරතුරු ලබා ගැනීමට හැකියාව තිබෙනවා.
• එවගේම තවත් එක් උදාහරණයක් තමයි ඇතැම් ඉ-තැපැල් ලිපි එනවා ඔබේ යහලුවෙකුගේ නමින්...ඔහුට මුදල් හදිසියක් වෙලා ඔවුන් ලබාදෙන ගිණුම් අංකයකට යම්  මුදල් ප්‍රමාණයක් බැර කරන ලෙසට.  ඒ වගේම එම පණිවිඩයේම ලබා දෙන ඇතැම් යොමු(link) ක්ලික් කරන ලෙසටත්. මේවායිනුත් ඔබේ තොරතුරු ඔබට නොදන්වාම ලබා ගන්න පුළුවන් (පරිශීලක නාම/මුරපද ආදිය)

02.  ඔබේ ඉ-මේල් හරහා හෝ ඔබට අවිශ්වාස චැට් එකක් හරහා ලබා දෙන යොමු(link) වල ට ඔබේ මුරපදය ලබා නොදෙන්න..ඔබේ බැංකු ගිණුම/ ඉ-තැපැල් ගිණුම හෝ වෙනත් ඔබ දැනුවත් සේවා පද්ධතියකට සම්බන්ධවීමේදී එම වෙබ් ලිපිනය ඔබේ වෙබ් බ්‍රවුසරයේ ඔබ විසින්ම ලබාදී හෝ bookmark භාවිත කර යොමුවන්න.

03.  ඔබේ මුරපදය කිසිවිටකත් ඉ-තැපෑල හරහා (හෝ හැකිනම් කිසිම විධියකින් )වෙනත් කෙනෙකුට යවන්න/දැනගන්න නොදෙන්න

04.  ඔබ නොදන්නා යම් වෙබ් අඩවියකට sign in වෙන්න අහනවානම් බලාගෙනයි!

මෙන්නමේ ටිකට ඔබේ අවධානය යොමු කරන්න

a.       ඔබේ වෙබ් බ්‍රවුසරයේ address bar එක - එහි ඇති URL එක සත්‍ය/නිවැරදි එකක්ද බලන්න. ඇතැම් URL ඇත්තම URL වගේ අකුරක් දෙකක් වෙනස් කරල/මාරුකරල අපිව රවටන්න හදල තියෙනවා

b.      ඒවගේම address bar එක පටන් ගන්න තැන https:// ලෙස සඳහන් වන්නේද බලන්න. මෙයින් කියවෙන්නේ ඔබේ දත්ත වඩා ආරක්‍ෂිතව යැවෙන බවයි. ඉන් ඔබේ දත්ත අතරමගදී සොරකම් කිරීම වළකනවා.

c.       ඇතැම් වෙබ් අඩවි මෙසේ ආරක්‍ෂිතව දත්ත යැවීම පෙන්නුම් කිරීම සඳහා address bar එක පටන් ගන්න තැන ඉබියතුරක සංකේතයක් දක්වා තිබෙනු දක්නට පුළුවන්.

05.  ඔබට සැකසහිත ඉ-මේල් හෝ වංචාවන් තිබෙනවානම් ඒ පිළිබඳව වාර්තා කරන්න

06.  නාඳුනන්නන් විසින් ලබාදෙන ත්‍යාග /මුදල් ආදිය ගැන අවධානයෙන් ඉන්න!

ඔබට සමහර ඉ-මේල් ලැබෙන්න පුළුවන් ඔබට යම් ත්‍යාගයක් හෝ ලොතරැයියක් දිනූ බවට නැත්නම් ඔබට යම් වෙබ් අඩවියක millionth visitor ලෙසට සුභපතමින්..සහ ත්‍යාග මුදල ලබා ගැනීමට යම් පෝරමයක් සම්පූර්ණ කර එවන ලෙස.

එසේත් නැත්නම් පහසුවෙන් මුදල් ඉපයීමේ ක්‍රම/රැකියා ලබාදීම සඳහා (“get rich quick working from your home in just two hours a day!”) විස්තර ලබා දෙන ලෙස. මෙම ඉ-තැපැල් බොහෝවිට වංචනික යන්ගේ උපක්‍රම. ඒ පිළිබඳ අවධානයෙන් ඉන්න. ඒවගේම එම පෝරම පිරවීමේදී ඔබේ තොරතුරු වංචනික ලෙස ලබාගන්නත් පුළුවන්. ඔබ එහි ඇති “submit” බොත්තම එබීමට පෙර දත්ත පුරවන අවස්ථාවේදී වුනත් ඔබේ තොරතුරු ලබා ගැනීමට හැකියාව තිබෙනවා.

තොරතුරු මූලාශ්‍ර: www.google.com/goodtoknow

Prevent identity theft

 Just like burglars and thieves, cyber criminals have many different ways to steal personal information and money. Just as you wouldn’t give a burglar the key to your house, make sure to protect yourself from fraud and online identity theft. Know the common tricks that criminals employ to help you protect yourself from online fraud and identity theft. Here are a few simple tips.

1        Don’t reply if you see a suspicious email, instant message or webpage asking for your personal or financial information

http://www.youtube.com/watch?v=3vcLyvoKYZc&feature=player_embedded

Always be wary of any messages or sites that ask for your personal information, or messages that refer you to an unfamiliar web page asking for any of the following details:

• Usernames
• Passwords
• Social Security numbers
• Bank account numbers
• PINs (Personal Identification Numbers)
• Full credit card numbers
• Your mother’s maiden name
• Your birthday

Don’t fill out any forms or sign-in screens that might be linked to from those messages. If someone suspicious asks you to fill out a form with your personal information don’t be tempted to start filling it out. Even if you don’t hit the “submit” button, you might still be sending your information to identity thieves if you start putting your data into their forms.

If you see a message from someone you know that doesn’t seem like them, their account may have been compromised by a cyber criminal who is trying to get money or information from you – so be careful how you respond. Common tactics include asking you to urgently send them money, claiming to be stranded in another country or saying that their phone has been stolen so they cannot be called. The message may also tell you to click on a link to see a picture, article or video, which actually leads you to a site that might steal your information – so think before you click!

2        Never enter your password if you’ve arrived at a site by following a link in an email or chat that you don’t trust

Even if you think it’s a site that you trust, like your bank, it’s better to go directly to the site by using a bookmark or typing in the site’s address directly into the browser.

3        Don’t send your password via email, and don’t share it with others

Your passwords are the key to your accounts and services online, and just like in your offline life, you should be careful who you give your keys to. Legitimate sites and services won’t ask you to send them your passwords via email, so don’t respond if you get requests for your passwords to online sites.

Because your passwords are so important, you should think carefully before deciding to share them with others – even friends and family. When you share your passwords, there is a greater risk that someone may misuse your accounts by accessing information you don’t want them to or using the account in ways you don’t approve. For example, if you share your email password with someone, that person might read your personal emails, try to use your email account to access other online services you might use, like banking or social sites, or use your account to impersonate you. Finally, when you share your password with someone, you will have to rely on them to keep it secure; they may share it with others on purpose or by accident.

4        Pay close attention when asked to sign in online

Check for signals about your connection with the website.

First, look at the address bar in your browser to see if the URL looks real. You should also check to see if the web address begins with https:// – which signals that your connection to the website is encrypted and more resistant to snooping or tampering. Some browsers also include a padlock icon in the address bar beside https:// to indicate more clearly that your connection is encrypted and you are more securely connected.

5        Report suspicious emails and scams

6        Beware of strangers bearing gifts

A message is probably up to no good if it congratulates you for being a website’s millionth visitor, offers a tablet computer or other prize in exchange for completing a survey or promotes quick and easy ways to make money or get a job (“get rich quick working from your home in just two hours a day!”). If someone tells you you’re a winner and asks you to fill out a form with your personal information don’t be tempted to start filling it out. Even if you don’t hit the “submit” button, you might still be sending your information to scammers if you start putting your data into their forms.